ڕەووف محەمەد ئالانی
كەسێتی مامۆستا زۆرگرنگە لەناوپرۆسەی پەروەردەدا، كاردانەوەوكاریگەری لەسەركەسێتی مناڵ جێدەهێڵێت، توێژینەوە پەروەردەییەكان گرنگییان بە شێوازەكانی كرداروڕەفتاری كەسی پیشەیی مامۆستا داوە، كە دەبێتەهۆكاری بەهێزبوونی لێهاتووییە پەروەردەییەكان و ئاسوودەیی دەرونی بۆمناڵان.
ئەو كاتەی بەتەواوی مامۆستا بایەخ بە پیشەكەی بدات و خواستی ئەوەی هەبێت، وەك مامۆستا كەسێتی زانستی وپەروەردەیی خۆی بەرجەستەبكات.
مامۆستای سەركەتوو دەتوانێت گیانی لێبووردەیی وخۆشەویستی وڕێزگرتن وهاوكاری لەناوناخی مناڵدا بچێنێت، ئەوەش بە مامەڵەیەكی پەروەردەییانەی دروست، لەڕێگەی ئەم جۆرە مامەڵانەوە:
(نەرمونیانی، ڕێزگرتن، ئارامگرتن، ڕاهێنانیان لەسەرچۆنێتی هەڵەكردن كەئاساییە وچۆنێتی ڕاستكردنەوەی هەڵەكان، هاندان، هاوكاری، خۆشەویستی ئەوانیتر، دوورخستنەوەیان لە دەمارگیری، دروستكردنی هەستی بەرپرسیارێتی، ڕاستگۆیی ودووركەوتنەوە لەدرۆكردن).
ئەمانە بەشێكی گرنگن كە مامۆستا لە هەڵسوكەوت وماماڵەی كرداری لەكاتی وانە وتنەوەوئاراستەكردندا ئەتوانێت بەشێوازی ڕاستەوخۆوناڕاستەوخۆ كاریگەری هەبێت لەسەرمناڵان، ئەمانە مامەڵەوكرداری پەروەردەیین، هەندێ شێوازیتری كاریگەرهەن كە مامۆستا دەتوانیت، كەسێتی مناڵ بەهێزبكات، كە زیاترڕوكەشوڕواڵەتین، كە مناڵ بەبێ ویستی خۆی نیگاكانیان تێكەڵ بە دیمەن و شێوازو جەستەی مامۆستا ئەبێت، بۆیە جلوبەرگ وجەستەی مامۆستا زۆركاریگەری لەسەرڕەنگدانەوەی ئەرێنی ونەرێنی بۆسەركەسێی مناڵ هەیە، بۆمامۆستایانی پیاو و ئافرەت(ژن).
بەپێی كات وسەردەم وگۆڕانكاریەكانی دنیا، پەروەردەوڕۆڵی نەوەكان گۆڕانكاری بەسەردادێت، هەمیشە نەوەی تازە سودیان لەئەزموونی مامۆستاكانیان وەرگرتوەودەبێ مامۆستاكانیان تێپەڕێنن، (لیۆناردۆ داڤینشی ١٤٥٢-١٥١٩) دەڵێت: ( ئەوەی مامۆستاكەی تێنەپەڕێنێ وباشترنەبێت، خوێندكارێكی بێ بەرهەم و هیچە).
مامۆستا پیویستە زۆربەشێوازی سادەوئاسایی لەگەڵ مناڵان وخەڵكی مامەڵەبكات، واتە هەڵسوكەوتی خاكەڕایانە بێت، بەوەش قوتابیەكانی وخەڵك خۆشیان دەوێت، خۆشەویستیش هۆكارێكی گرنگە بۆنزیكی وفێربوون.
(ویلیام ئارسەروارد) دەڵێت: (مامۆستای خاكەڕاو لێبووردە، باش بۆمان ڕوون دەكاتەوە، بەجوانی وڕێزەوە ڕێی ڕاستمان نیشان دەدات، مامۆستای خۆبەزلزانیش ئەو كەسەیە كە پەراوێزمان دەخات).
بەدەرلە كاریگەری كەسێتی مامۆستا بۆسەرقوتابیان وخوێندكاران، مامۆستایان كاریان ئەوەیە هەمیشە ژینگەیەكی لەباربۆ مناڵان بڕەخسێنن تا خۆری سەركەوتن وهیوا لەكازیوە چاوەڕوانیان بكات، (بیل پارسێڵز) وتوێتی: (مامۆستای باش ژینگەیەك دروست دەكات كە ڕێگە بە خوێندكار دەدات سەركەوتوو بێت).
زۆرجارلەناوكایەی كۆمەڵایەتیدا باس لە كەسێتی ئەومرۆڤانە دەكرێت كەلەناوكۆمەڵگە دیارن وكاریگەریان بەرچاوە، بێ چەندوچوون هەمووان باس لە قۆناغەكانی خوێندن دەكەن ومامۆستاكانیان بە نمونە دەهێننەوە، هەریەكێك لەوانە باس لە شێوازی مامەڵە و باڵاوڕێكپۆشی و هێمنی وگفتوگۆی مامۆستاكانیان بەوجۆرەی هاتونەتە بەرچاویان دەیان ناسێنن، ئەوە دەبێتە ناسنامەی مامۆستایان لای قوتابیان وخوێندكاران، كە كەسێتیانە و رەنگیداوەتەوە.
یەكێك لەخاڵە بەهێزەكانی كەسێتی مامۆستا ئەنجامدانی دادپەروەریە، هەرمامۆستایەك نەیتوانی دادپەروەری لە پیشەكەیدا بەدیبێنێت، پەیامەكەی ئەسپاردەی تاریكی كردووە، وەك(حەسەنی بەسری) ئاماژەی بۆكردووە و وتوێتی: (ئەگەرمامۆستا لە ناوقوتتابیاندا دادپەروەر نەبێت، وەك لەتاریكیدا بنوسێت وایە).
لایەنێكی تری گەشی كەسێتی مامۆستا گرنگیدانە بەخۆڕۆشنبیركردن و ئاگایی بەردەوام لە ڕووی زانست وزانیاری وچۆنێتی گەیاندنی پەیامە پەروەردەییەكەی، بەهۆی فێربوون، دووربكەوێتەوە لە شێوازی كۆنی وانە وتنەوە، كەپێی دەوترا فێركردن، لەوكاتەدا زەبروزەنگوبەزۆرجێگەی خواست وحەزوویست وئارەزوودەگرێتەوە.
مرۆڤ كاتێ خۆی ڕۆشنبیردەكات ووێڵە بەدوای فێربوونی زیاتر، ئاگایی وهزری فراوان دەبێت، بەمەش دەگات بەهۆشیاری، هیچ شتێكیش هێندەی هۆشیاری سوود بەمرۆڤ ناگەیەنێت، بەتایبەت بۆمامۆستایان، پیرەمێردی نەمرلەسەر هۆشیاری وتوێتی:
قەت بەهێچ ناچێ، خانم و خاتوون
هۆشیاری مرۆڤ، دەكات بەئاڵتوون.
مامۆستای سەركەوتووخاوەن كەسێتی بەرز، جیاواز لەگەیاندنی پەیامە مرۆڤایەتیەكەی كە فێربوونە، لەڕووی دەروونیشەوە، ئاسوودەیە و دڵی بە پیشەكەی زۆر خۆشە.
مامۆستا دەتوانێت بەباشی و جوانی پەیامی فێربوون و شێوازەكانی بیركردنەوە، كە گرنگترینیان بریتین لە: بیركردنەوەی زانستی، بیركردنەوەی داهێنەرانە و بیركردنەوەی ڕەخنەگرانە لەناوكەسێتی خوێندكاراندا بگەیانێت، بەمەش ئایندەی كۆمەڵگە ڕوون وگەش وپڕدیمۆكراسی دەبێت، بەها ونرخ بۆ ژیان دابین دەكرێت، ئازادییەكان فەراهم دەبن، دەسەڵات وكارگێڕی وپایەكانی كۆمەڵگە پتەو دەبن،نیشتمان دەبێتە ژینگەیەكی ژیاری و كامەرانی، سۆزوخۆشەویستی جێ بە ڕق وكینە لەق دەكات و ژیان دەبیتە جوانترین تابلۆی سەرنج ڕاكێش و تێڕامان.
وتارەكەم كۆتایی بە وتەیەكی(فیلۆكسین ئە لستێری) دێنم كەدەڵێت: (ئەوە مامۆستاكانمانن كە ڕێگای ژیانێكی ڕاست و دروستمان نیشان دەدەن وجوانیمان پێدەبەخش).